Nowe Włóki
(dawniej Wierzkup, niem. Neu Werzighuben)
W najstarszych źródłach miejscowość występuje pod nazwami: Vyrtzichuben (1356 r.), Virczichuben (1369 r.), Fritzig Huben (1376 r.). Nazwę można tłumaczyć jako Czterdzieści Pól (niem. Vierzig = czterdzieści oraz hube = pole). Do 1945 r. wieś funkcjonowała jako Neu Verzighuben, zaś potem do 1947 r. jako Nowy Wirchub. U początków swego istnienia, w 1407 r. wieś nazywała się Rosentahl.
Przywilej lokacyjny został wydany w 1426 r. dla już istniejącej na czterdziestu włókach wsi przez biskupa Franciszka Kuhschmaltza. W 1582 r. lokacja została odnowiona przez biskupa Marcina Kromera. Zaś w 1683 r. biskup Szymon Rudnicki nadał przywilej pozwalający założyć karczmę, potwierdzony jeszcze przez biskupa Michała Radziejowskiego w 1683 r.
W 1520 r. wieś została zniszczona podczas wojny polsko-krzyżackiej. Przez następnych pięć lat pozostawała zrujnowana. Trzydzieści sześć włók z czterdziestu leżało odłogiem. Kapituła dobromiejska w 1555 r. zdecydowała się nadać kilka włók na prawie chełmińskim Janowi Sosnowskiemu. Ten po dwóch latach odsprzedał je braciom Janowi i Stanisławowi Peuchowskim.
W XVIII w. powierzchnia uprawna wciąż wynosiła czterdzieści włók. Pod koniec XIX w. wieś liczyła 82 gospodarstwa rodzinne z 743 mieszkańcami.
Nie wiadomo, kiedy w Nowych Włókach powstała pierwsza szkoła elementarna. Funkcjonowała już na pewno w 1825 r. Uczyło się w niej wtedy 40 dzieci, a nauczycielem był 26-letni Józef Barcher.
W 1874 r. wybudowano kaplicę z kamienia i w tym samym roku została ona poświęcona przez urzędującego w Sętalu proboszcza ks. Juliana Grebera.
Oprócz tego znajduje się tu obelisk, postawiony przez braci Schacht poświęcony mieszkańcom Nowych Włók i Gadek poległym w I wojnie światowej oraz poniemiecki cmentarz z około czterdziestoma grobami.
BIBLIOGRAFIA
- D. Lewicka, R. Tomkiewicz, Gmina Dywity. Teraźniejszość i przeszłość, Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, Olsztyn 1994, s. 67 – 69
- A. Jadwiszczok, R. Klimek, T. Kosińska. Warmia znana i nieznana, Stowarzyszenie Nasze Gady, Gady 2011, s. 29 – 31
LINKOWNIA
