Osetnik
(niem. Wusen)
Na terenie obecnego Osetnika odnaleziono cmentarzysko datowane na około 1000 lat p.n.e. Do XIII w. żyło w tej okolicy pruskie plemię Warmów. Z tego okresu pochodzi stanowisko obronne odnalezione na wschód od wsi.
Po zajęciu w pierwszej połowie XIII w. terenów zamieszkałych przez pruskie plemiona, Krzyżacy podzielili je na diecezje.
W 1289 r. biskup Henryk Fleming zapisał staropruską osadę Wosen swemu bratu. Osada położona była w górnym biegu Pasłęki, na prawym brzegu i liczyła 100 włók ziemi. Na tym obszarze powstały w czasie późniejszym wsie Wojnity i właśnie Osetnik. W dokumencie z 1317 r. obszar Osetnika występuje jako pole Tristin. Ponieważ zaginął dokument lokacyjny, niewiele wiadomo o ówczesnym okresie historii wsi. W 1404 r. lokacja została odnowiona. Nie wiadomo, kiedy wieś przeszła we władanie kapituły warmińskiej. Wiadomo jednak, że nie mogło się to dokonać później niż w 1517 r., ponieważ w tym właśnie roku kierujący akcją osadniczą administrator komornictw kapitulnych, późniejszy słynny astronom, Mikołaj Kopernik osadzał chłopów w Osetniku.
Podczas wojny polsko – krzyżackiej, w latach 1519 – 1521, wieś zajęta była przez krzyżackie wojska zaciężne pod dowództwem Michała Wernera. Dzięki temu uniknął zniszczenia. W czasach powojennych, kiedy leżące odłogiem ziemie były plagą tych rejonów, w Osetniku jedynie pięć włók na sześćdziesiąt dwie i pół było opuszczonych. Zostały zresztą szybko w ciągu najbliższych lat ponownie zagospodarowane. Wiemy też, że w tym czasie we wsi znajdowała się karczma.
W 1539 r. kapituła warmińska oraz właściciel jednej czwartej Osetnika Jerzy Sack wydali dokument potwierdzający nadanie pierwszego przywileju lokacyjnego.
W 1637 r. znów musiano odnowić dokument lokacyjny, ponieważ dwa poprzednie zaginęły podczas wojen szwedzkich.
W trakcie trwania wojen napoleońskich dwa kilometry od Osetnika, pod Spędami rozegrała się bitwa, w trakcie której dowodzeni przez Bernardottego Francuzi zmusili Rosjan i Prusaków do odwrotu.
Kościół pw. św. Jakuba Starszego zbudowano najprawdopodobniej na przełomie XIII i XIV w. Pleban jest wzmiankowany w źródłach w 1480 r. Był kilkakrotnie przebudowywany: w 1582 r., w latach 1682 – 1700, w 1729 r. oraz w 1880 r. Na sklepieniu znajdowały się malowidła Jana Lossau z Braniewa, który stworzył je w 1752 r.
Nie mamy żadnych dokumentów poświadczających istnienie szkoły w Osetniku, tym niemniej, ponieważ we wsi znajdowała się siedziba parafii, musiała tu działać szkoła parafialna. Pośredni dowód na to stanowi brak wzmianki o Osetniku w bogatej korespondencji biskupa Ignacego Krasickiego z pruskim ministerstwem oświaty.
Do 1466 r. osadnikami we wsi, podobnie jak na całej północnej Warmii, byli niemal wyłącznie wywodzący się z Europy Zachodniej mieszkańcy posługujący się językiem niemieckim. Także w polskich czasach, od 1466 r. do 1772 r. wieś zamieszkiwały osoby niemieckojęzyczne. Sytuacje ta trwała do 1945 r.
W 1939 r. Osetnik był gminą.
W 1945 r. niemieccy żołnierze wysadzili wieżę kościoła, ponieważ mogłaby stanowić dogodny punkt dla rosyjskiej artylerii. Wyposażenie wnętrza zostało potem spalone lub rozszabrowane, a ocalałe rzeczy wywieziono do klasztoru w Pieniężnie. Pozostawiony bez opieki kościół uległ powolnej dewastacji i dziś jest już w stanie ruiny.
W latach 1975 – 1998 wieś należała do województwa elbląskiego. Obecnie w granicach województwa warmińsko – mazurskiego.
BIBLIOGRAFIA
- T. Darmochwał , M. J. Rumiński, Warmia Mazury, przewodnik. Agencja TD, Warszawa 2003, s. 102 – 103
- B. Koziełło – Poklewski, Dzieje wsi, w: Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, komitetem redakcyjny: J. Chojnowski, J. Sikorski, A. Wakar, Z. Wierzbowski, J. Żabiński, W. Żak, wyd. Pojezierze, Olsztyn 1973, s. 222 – 223
- Mieczysław Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii. Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Agencja Wydawnicza "Remix", Olsztyn 1991, s. 255
LINKOWNIA
Linki:
Polichromie z kościoła:
Linki do stron ze zdjęciami Osetnika:
Mapa:
GALERIA
.JPG)
.JPG)
.JPG)
