(niem. Erben)
Plan Orżyn - archiwalia
Pierwotnie był to majątek szlachecki, stanowiący część dużych dóbr rycerskich z siedzibą w Rańsku. Do połowy XV w. należał do braci Küchmeister von Sternberg, którzy otrzymali rozległe ziemie nad Jeziorem Rańskim z nadania wielkiego mistrza Henryka Reußa von Plauena. U początku XVIII w. dobra zostały podzielone na kilka mniejszych, przechodząc w posiadanie innych rodów. Wtedy został wydzielony samodzielny majątek z siedzibą w Orzynach.
W XIX w. zwiększył się on o trzy folwarki. Na początku XX w. krótko znalazł się w posiadaniu wielkich właścicieli ziemskich z Sorkwit, hrabiów von Mirbach i von von Paleske. W 1912 r. nabył go Fritz Wilke ze Słupska. W 1917 r. dobra przeszły na własność Rudolfa Wilke. W rękach rodziny Wilke posiadłość znajdowała się do 1930 r. Najprawdopodobniej to za ich czasów wzniesiony został istniejący do dziś pałac. W 1930 r. majątek rozparcelowano. W południowej części folwarku wybudowane zostały tzw. kochówki (specjalny typ budynków, wznoszonych w latach 30. ubiegłego wieku na terenach Prus Wschodnich, z przeznaczeniem dla ubogich warstw ludności).
We wsi znajduje się ów właśnie dwukondygnacyjny pałac z tarasem i ryzalitowym halle na osi, fragmenty dawnego parku dworskiego, czworaki (obecnie sklep), wiejskie domy pochodzące z początku XX w. oraz murowana szkoła składająca się z parterowego budynku (koniec XIX w.) i połączonego z nim budynku piętrowego (lata 30. XX w.).
Ciekawostką jest, że oficjalnie miejscowość nazywa się "Orzyny", jednakże wśród mieszkańców funkcjonuje nazwa "Orżyny". Nawet w nowo wydawanych mapach i publikacjach można spotkać nazwę "Orżyny", a formy Orzyny praktycznie nie spotyka się. Obecnie, w języku potocznym nazwa "Orzyny" praktycznie nie funkcjonuje, nawet na drogowskazie przy wjeździe do wsi jest napisane "Orżyny". W dowodach osobistych, aktach urodzenia, ślubu, zgonu i innych dokumentach urzędowych mieszkańcy mają także wpisane "Orżyny".
Autentyczne historie do posłuchania
O NAZWIE MIEJSCOWOŚCI ORŻYNY
opowiada pan Wrona
O SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ ORŻYN
opowiada pan Wrona
O ORŻYNACH
opowiada pan Wrona
O BANDACH
opowiada pan Wrona
LINKOWNIA
BIBLIOGRAFIA
GALERIA